رله تبدیل در خودروهای سنگین

دلیل استفاده از رله تبدیل
در بعضی از خودروهای سنگین به خاطر بکار گیری موتورهای پرقدرت از استارت های 24 ولت
استفاده می شود در اینگونه وسایل نقلیه ولتاژ تمامی مصرف کننده و دینام 12 ولت می باشد حال
اگر در اینگونه وسایل نقلیه از باطری 12 ولت استفاده شود جوابگوی استارت نخواهد بود اگر از
باطری 24 ولت استفاده شود بقیه مصرف کننده ها را می سوزاند بنابراین برای هماهنگی بین
استارت و سایر مصرف کننده ها از رله تبدیل استفاده می شود
در این گونه خودروها دو باطری 12 ولت به کار رفته که در حالت عادی نسبت به یکدیگر موازی
می باشند در لحظه استارت زدن رله تبدیل دو باطری را نسبت به یکدیگر سری کرده تا ولتاژ 24
شود اما در لحظه استارت زدن رله تبدیل مدار شارژ باطری را قطع می کند تا ولتاژ 24 به دینام
اسیب نرساند بنابراین خروجی دینام به رله تبدیل و از انجا برای باطریها می رود همچنین برق
ورودی سوئیچ و سیم کشی نیز از روی رله تبدیل گرفته می شود
تعمیر کاران رله تبدیل را به اشتباه افتامات هنشلی می گویند ولی در واقع افتامات نیست بلکه
کار رله را انجام می دهد یعنی جریانی را قطع و جریانی را وصل می کند
طرز عمل رله تبدیل
روی رله دو ترمینال بزرگ وجود دارد که با شمارهای 31a و 30 مشخص شده اند برای اینکه دو
باطری به یکدیگر سری شوند باید مثبت باطری را به منفی باطری دیگر متصل کرد در این مدار
مثبت یکی از باطری ها به ترمینال 30 ومنفی باطری دیگر به ترمینال 31a متصل شده است منفی
باطری که مثبت ان به رله متصل شده به بدنه خودرو و مثبت باطری که منفی ان به رله اتصال دارد
به اتوماتیک استارت وصل می شود اگر دو ترمینال رله به یکدیگر متصل شوند مثبت خروجی که روی
اتوماتیک استارت نصب شده 24 ولت خواهد بود
طرز کار این دو ترمینال به یکدیگر به این صورت است که انتهای این دو ترمینال به داخل رله راه دارد
این دو ترمینال به صورت پیچ و مهره می باشند که کابلهایی به روی انها بسته می شود در داخل
رله یک دیسک کنتاکت دهنده وجود دارد که در نزدیکی این دو ترمینال قرار گرفته است زیرا این
دیسک یک بوبین قوی وجود دارد که اگر جریان مثبت و منفی برای ان برقرار شود ایجاد مغناطیس
کرده و دیسک کنتا کت دهنده را به دو ترمینال 31a و 31 اتصال می دهد زمانی که این دو ترمینال
به یکدیگر متصل هستند باطریها سری شده اند

این اتفاق لحظه ای می افتد که استارت زده می شود یک سر سیم پیچ این بوبین از طریق فیوز
منفی و ترمینال 31 به بدنه متصل می شود سر دیگر ان به ترمینال 50a متصل است
ترمینال 50a به شستی استارت اتصال دارد و سر دیگر شستی استارت به سوئیچ متصل است
زمانی که سوئیچ باز باشد جریان برای شستی برقرار است وقتی راننده شستی را فشار می دهد
جریان از طریق شستی به ترمینال 50a و از طریق این ترمینال به سیم پیچ بوبین متصل شود
چون سر دیگر سیم پیچ به بدنه متصل است پس بوبین مغناطیس شده دیسک را به ترمینال 31a
و30 متصل می کند در این موقع دو باطری سری می شوند در این زمان مثبت روی اتوماتیک
استارت 24 ولت است وقتی راننده شستی استارت را رها می کند برق بوبین قطع می شود در
نتیجه دیسک کنتاکت دهنده تحت تاثیر نیروی فنر پشت ان به عقب برگشته و اتصال دو ترمینال 31a
و30 قطع می شود در این زمان مثبت روی اتوماتیک استارت 12 ولت و باطریها نسبت به یکدیگر
موازی می شوند روی رله دو ترمینال 51 وجود دارد که هر دو به یکدیگر متصل هستند یک 51 به
خروجی دینام و 51 دیگر به ترمینال 15 سوئیچ اتصال دارد ترمینال 15 سوئیچ برق ورودی ان
می باشد ترمینال 51 از داخل توسط یک پایه به ترمینال 30 و توسط یک پلاتین دو مرحله و از طریق
فیوز مثبت رله و ترمینال 30a به اتوماتیک استارت متصل می شود
جریان تولیدی دینام به ترمینال 51 وارد شده و از انجا مقداری از این جریان برای سوئیچ ارسال
می شود قسمت اعظم جریان تولیدی از داخل رله و توسط اتصال ترمینال 30 یکی از باطری ها
را شارژ می کند
باطری دیگر توسط پلاتینی که از داخل به ترمینال 51 متصل است شارژ می شود به این ترتیب که
جریان 51 از طریق پلاتین به فیوز مثبت و از طریق ترمینال 30a به اتوماتیک استارت و باطری
می رسد این پلاتین دو مرحله ای می باشد اگر به لبه بالا متصل باشد ترمینال 51 و 30a و اگر به لبه
پایین اتصال یابد ترمینال50 را به 30a وصل می کند در حالت عادی این پلاتین به لبه بالا چسبیده و
ترمینال 51 را به 30a متصل می کند تا مدار شارژ برقرار باشد
روی اهرمی که هنگام مغناطیس شدن دیسک کنتاکت دهنده را حرکت می دهد یک بازوئی با پیچ
و مهره تنظیم به دیسک کنتاکت دهنده متصل است که به روی پلاتین مماس می باشد
زمانی که دیسک کنتاکت دهنده حرکت می کند توسط بازوئی که به روی پلاتین مماس است پلاتین
را باز و به لبه پائین می چسباند چون باطریها در این لحظه سری شده و خروجی باطری روی اتوماتیک
استارت 24 ولت است بنابراین اگر اتصال 51 به 30a قطع نشود ولتاژ 24 از طریق ترمینال 30a به 51
و از انجا هم به دینام اتصال پیدا کرده و باعث سوختن دینام می شود پس در لحظه حرکت دیسک
یعنی در زمان استارت زدن بازوئی پلاتین را قطع کرده و به لبه پایین یعنی ترمینال 50 اتصال می دهد
همانطور که در مدار مشخص شده ترمینال 50 به ترمینال تحریک اتوماتیک متصل است بنابراین ولتاژ
24 از روی اتوماتیک استارت و از طریق ترمینال 30a و پلاتین به ترمینال 50 رسیده و از انجا اتوماتیک
را تحریک و باعث راه اندازی استارت می شود
این حالت تا زمانی که راننده شستی استارت را نگه داشته پایدار می باشد وقتی راننده شستی
را رها می کند دوباره همه چیز به حالت اولیه خود بر می گردد لازم به ذکر است که جریان بوبین رله
12 ولت می باشد در لحظه استارت برق سوئیچ که جریان بوبین را تامین می کند 12 ولت است
سوئیچ این گونه خودروها دارای چهار ترمینال می باشد ترمینال 15 برق ورودی سوئیچ و ترمینال
30 به شستی استارت متصل می شود ترمینال 58 برای روشن کردن چراغهای کوچک و شماره
56 برای روشن کردن چراغهای بزرگ خودرو می باشد
در داخل رله یک پلاتین تک مرحله ای دیگر نیز وجود دارد که برای قطع کردن منفی به کار می رود
در زمان عادی کار خودرو باطریها نسبت به یکدیگر موازی می باشند موازی بودن باطریها یعنی
اینکه مثبت باطریها به یکدیگر و منفی انها نیز به هم متصل باشد اتصال باطریها از طریق پلاتین و
اتصال ترمینال 30 به 30a میسر می شود منفی باطریها نیز توسط پلاتین و اتصال ترمینال 31 به
31a به یکدیگر متصل می شوند زمانی که استارت زده می شود توسط بازوهایی که به دیسک
کنتاکت دهنده متصل است پلاتین مثبت و پلاتین منفی قطع شده تا باطریها از حالت موازی خارج
شوند وقتی مرحله استارت تمام می شود دوباره پلاتینها وصل شده و باطریها به حالت موازی در
می ایند

 

منبع: سایت تخصصی مقالات اتومبیل www.khodroha.com